Odmiana liczebników głównych w funkcji przymiotnika

Pod względem gramatycznym liczebnika głównego eins nie można jednoznacznie przypisać do konkretnej części mowy. Natomiast w przypadku pozostałych liczebników głównych w funkcji przymiotnika odmiana jest szczątkowa:

  • w przypadku zwei i drei istnieje forma dopełniaczowa, którą odmienia się zarówno według odmiany mocnej jak i słabej:

nach Aussage zweier Zeugen – według zeznania dwóch świadków

nach Aussage der zwei Zeugen – według zeznania dwóch świadków

mit der Kraft dreier Pferde – siłą trzech koni

mit der Kraft unserer drei Pferde – siłą naszych trzech koni

  • w przypadku liczebników głównych od zwei do zwölf (z wyjątkiem sieben) istnieje celownik z końcówką -en, która, jeśli nie następuje po niej żaden inny wyraz w tym samym przypadku, ma charakter fakultatywny. Ponieważ występuje ona także po odmienionych przymiotnikach, liczebniki te odmieniają się zarówno według odmiany mocnej jak i słabej:

Serafim standen über ihm. Jeder von ihnen hatte sechs Flügel: mit zweien bedeckte er sein Gesicht, mit zweien bedeckte er seine Füße, und mit zweien flog er. – Serafinowie stali nad nim, sześć skrzydeł miał każdy z nich; dwoma zakrywał twarz swoję, a dwoma przykrywał nogi swoje, a dwoma latał.

Einer von den dreien ist Ingenieur. – Jeden z trzech jest inżynierem.

Da kann ich nur mit zwei dienen. – Mogę tu służyć jedynie dwoma.

Mit den anderen zwei geht es schon irgendwie. – Z dwoma pozostałymi jeszcze jakoś idzie.

Einer von den drei ist Ingenieur. – Jeden z trzech jest inżynierem.

  • w dawnej literaturze i obecnie w mowie potocznej liczebniki w funkcji rzeczownika mogą jeszcze przybierać w mianowniku i bierniku końcówkę -e:

Zweie kehrten zurück. … vielleicht gelinge es einmal, alle neune einzufangen. – Dwóch wróciło. … być może uda się kiedyś złapać wszystkich dziewięciu.

Es schlägt zwölfe. Ringel. Ringel, Reihe! Sind der Kinder dreie. – Wybiła dwunasta. Kółko, kółko graniaste! I dzieci jest troje.

alle viere von sich strecken – rozprostować wszystkie cztery (kończyny)

alle neune! – wszystkich dziewięć (kręgli na raz)!

Powrót